Дарогамі вайны

Тэатралізаванае прадстаўленне да экспазіцыі “Дарогамі вайны”

Хроніка пачатку вайны(Відэа)

Заклік “Родина мать зовет”

Мужык: Збірае рукзак на фронт

Жонка: Ты куды?

Мужык: Трэба. Прысядзь.

Жонка: Не пушчу! Калі не думаешь пра сябе, пра мяне не думаеш, дык пра дзяцей хоць падумай!

Мужык: Сядае на лаву. Дык я толькі пра вас і думаю. Ты што лічыш, калі прыйдуць сюды фашысты яны цябе і дзяцей пашкадуюць?

Жонка: Сядзячы на лаўцы бярэцца рукамі за галаву.

Мужык: Ну дык вось, гады не пярэч.

Жонка: Праз смуту: давай памагу сабрацца, адзенне вазьмі.

Мужык: Не, нічога браць не буду, там у вайсковае адзенуць. А гэтыя рэчы як будзе цяжка абмяняй на прадукты.

Жонка: Добра Васіль, добра.

Мужык: Нядзея, глядзі за гаспадаркай, а галоўнае дзяцей беражы

Жонка: Як мы тут без цябе? Абдымае, кладзе галаву на плячо

Мужык: Спадзяюся не на доўга зацягнецца

Жонка: Вяртайся скарэй, Васіль. Галоўнае жывым вяртайся. Штоб ні было, галоўнае жывым

Мужык: Надзея, калі не дай бог акупацыя і будзе цяжка, бяры дзяцей і едзь да сястры.

Жонка: Добра, Васечка, як скажаш. Сумна

Мужык: Устаючы з лавы. Ну ўсе, я пайшоў.

Жонка: Устае з лавы. Падае яму рукзак

Дзеці выбягаюць. А куды тата?

Мужык: Абдымае дзяцей. Дзетачкі,што ж гэта будзе?

Хроніка.

Мужык: Піша пісьмо. Гучыць музыка

Вайсковец: выбягае Васіль, бягом да камандзіра

Мужык: дае пісьмо вайскоўцу. Перадай паштальёну, да хаты напісаў. Абодва выбягаюць

Заходзяць у пакой і размаўляюць:

Маці: Дзеткі вы мае, прытаміліся.Маленькія вы яшчэ да такіх работ.

Дачка : Нічога, мама,хоць мы, як ты кажаш,маленькія,але тое сёе і дапаможам. Табе ж адной цяжка.

Маці: Гэта так, мае вы памочнікі і дапаможаце. Весялей мне з вамі, чым адной.

Сын: Дзе ж цяпер тата? Каб ён быў у хаце, зусім іншая справа была б. А так ….Ух,гэтыя праклятыя фашысты!

Маці: Хвалююся  я, дзетачкі! Даўно пісьма не было. Хаця,каб усё добра.Чаго гэтым фашыстам тут трэба? Колькі людзей з-за іх гіне і мірных, і вайскоўцаў.

Сын: Я, як вырасту,таксама ,як тата, пайду біць фашыстаў.

Маці: Ой,сынок,а не дай табе Божа,такой долі. Можа да той пары, як ты вырасцеш, у свеце ўсё ўсталюецца ды над вашымі галоўкамі, дзетачкі, будзе мірнае неба.

Тупае ў сенях паштальён: Кавалёвы! Дома?

Маці ( насцярожана): Дома мы, дома. ( Абдымае дзяцей, прыхінае іх да сябе): А мае вы, дзетачкі!

Паштальёнка: Не хвалюйся сама і дзяцей не палохай! Пісьмо табе- жывы,значыць.

Маці: А мая ж ты , Манечка! Дзякую табе за добрую вестачку! ( Абдымаецца з паштальёнкай, бярэ пісьмо, падыходзіць да дзяцей).

Паштальёнка: Ну я пайшла далей.

Дзеці: Ура, ад таты! Мамачка, як ён там? Чытай скарэй.

Маці: Сядайце хораша, ды будзем чытаць ( Чытае пісьмо.) Прачытаўшы, гаворыць : каханы ты мой, бачыце бацька аб вас клапоціцца.Паплакала б з радасці ды слёзы ўжо ўсе , мабыць выплакала.

Дзеці: Чаго ж плакаць, мамачка? Радавацца трэба.

Сын: Пабягу бабулі скажу.

Маці : Пачакай, я зараз сама з лістом схаджу. Так была стамілася, ледзь у хату ішла. А цяпер  і сілы аднекуль узяліся.

Дзеці: Мамачка, мы з табой.

Маці: Мае вы хвосцікі, аддыхнулі б лепш. Вы  ж таксама стаміліся.

Дзеці: Не, мы не вельмі стаміліся.

Маці: Вернецца тата, я яму абавязкова раскажу, якія вы паслухмяныя, як пасталелі раптам,якія памочнікі сталі. Ён будзе вамі вельмі ганарыцца.

Дзеці: Мы, мамачка, таксама вамі ганарымся.

Дачка: Ты ў нас такая руплівая,працавітая, клапатлівая. Мы ўстанем –цябе ўжо ў хаце няма, кладземся – цябе яшчэ няма. То ў полі , то ў лесе, то каля хаты завіхаешся .

Сын: А тата наш- герой. З фашыстамі змагаецца.

Маці: Там,на фронце, дзетачкі,усе героі ( Устаюць: Ну ды што,пойдзем да бабы, як сабраліся, парадуем яе , бо зараз шарэць пачне, трэба будзе скаціну карміць. ( Усе разам выходзяць.)

Словы аўтара

Не аднойчы яшчэ калацілася сэрца Таццяны і ад прыходу паштальёнкі, і  ў неспакойных снах, і ў страшных думках, якія яна гнала ад сябе. Вось і вызваленне , і мірнае жыццё, і, здаецца, перамога зусім блізка, і дыхаць стала лягчэй, Але жаночаму сэрцу неспакойна, пакуль дзеці дзесьці яшчэ  свісцяць кулі, грамыхаюць гарматы. І ўсё роўна застаўся страх, які за час вайны і акупацыі прыжыўся ў свядомасці людзей. І, як аказалася, сэрца прадчувала недарма. Апошні ліст ад мужа Таццяна атрымала ў снежні 1944 года. А потым цішыня.Жудасная, невыносная, балючая цішыня, якую вытрымаць было не лягчэй,чым гора.

Красавік 1945 года… У выніках вайны ўжо ніхто не сумняваўся. Вось яна, перамога! Доўгачаканая, жаданая, выстраданая, гераічная. І раптам зноў:

- Кавалёвы дома?

У той момант Таццяна не разумела, дзе яна і што з ёй. Падняўшы вочы, яна ўсё прачытала на твары паштальёншы. За ўсе папярэднія візіты яна прывыкла да іншага яго выразу. Гэта было не пісьмо, але і не пахаванка, а чарговае выпрабаванне веры, спадзявання, жаночага кахання, якія яна пранесла праз усё жыццё. Прапаў без звестак…

Скончылася вайна. Пачалі вяртацца з фронту аднавяскоўцы. Па-ранейшаму не прасыхалі жаночыя вочы ад слёз, і яна плакала ад радасці з аднымі, з гора – з другімі. А што самой рабіць, не ведала. Разам з дзецьмі Таццяна доўга ўглядалася ў стужку дарогі, якія губляліся ў полі, ловячы на сабе жалобны позірк суседзяў. Але верыла, спадзявалася, спадзявалася і верыла. Гадавала дзяцей, любіла іх за дваіх, журыла  іх таксама за дваіх, клапацілася за дваіх. І. ўсё спадзявалася, а раптам або кантузія, шпіталь, беспрытомнасць. Для сябе вырашыла адно: жывога не пахаваю, а мёртвага ніхто не бачыў. Так і пражыла жыццё: ні жонкай, ні ўдавой, а складанае жыццё салдаткі, якая аднойчы выправіла мужа на вайну, чакала ўсё жыццё.